แอคติโนฟิลเลียม: สัตว์เซลล์เดียวที่รักการโอบกอด!

 แอคติโนฟิลเลียม: สัตว์เซลล์เดียวที่รักการโอบกอด!

แอคติโนฟิลเลียม (Actinopode) เป็นสมาชิกตระกูล Ciliophora หรือ “สัตว์ขน” ที่น่าสนใจและมีรูปร่างแปลกตา เป็นโปรโตซัวที่อาศัยอยู่ในน้ำจืดหรือน้ำเค็มทั่วโลก และมักจะพบเกาะอยู่บนวัสดุแข็ง เช่น อัลกาท์ สาหร่าย หรือหิน

แอคติโนฟิลเลียมเป็น “สัตว์ขน” ที่มีขน (cilia) นับพันเส้นรอบเซลล์ของมัน ขนเหล่านี้ยาวและมีลักษณะคล้าย “แขน” ซึ่งถูกใช้เพื่อเคลื่อนที่ การหาอาหาร และการจับสิ่งต่างๆ แอคติโนฟิลเลียมมักจะยึดติดกับพื้นผิวใดๆ โดยใช้ขนส่วนหนึ่งของมัน ทำให้สามารถยืนตัวขึ้นและโบก “แขน” ของมันไปมาได้

แอคติโนฟิลเลียมมีลักษณะที่โดดเด่นจากสัตว์เซลล์เดียวชนิดอื่นด้วย “รัศมีไซโตพลาซม” (cytoplasmic rays) หรือ “แขนไซโทพลาซม” ซึ่งยื่นออกมาจากส่วนกลางของเซลล์ ในบางครั้ง รัศมีเหล่านี้สามารถดูเหมือน “แขนหอย” ยื่นไปรอบๆ เซลล์ และให้ความรู้สึกเหมือนมันกำลังโอบกอดสิ่งรอบตัว

วิถีชีวิตและการกินอาหาร:

แอคติโนฟิลเลียมเป็น “สัตว์กินเนื้อ” (heterotrophic) ซึ่งหมายความว่ามันไม่สามารถสร้างอาหารของตัวเองได้ แต่ต้องอาศัยการล่าเหยื่อ ขนที่ยาวและมีลักษณะคล้ายแขนถูกใช้เพื่อดักจับเหยื่อ เช่น แบคทีเรีย อินฟิวเซรีย และจุลินทรีย์ขนาดเล็กอื่นๆ

เมื่อเหยื่อว่ายผ่านมาใกล้ๆ ขนของแอคติโนฟิลเลียมจะหมุนอย่างรวดเร็ว ดักจับเหยื่อเข้าไปใน “ช่องปาก” ซึ่งเป็นส่วนเว้าตรงกลางเซลล์ จากนั้นเหยื่อจะถูกย่อยด้วยเอนไซม์ภายในเซลล์

แอคติโนฟิลเลียมสามารถเพิ่มจำนวนได้ทั้งแบบ無性 (asexual) และ有性 (sexual) ในการสืบพันธุ์แบบ asexual แอคติโนฟิลเลียมจะแบ่งตัวเป็นสองเซลล์เท่าๆ กัน

ในขณะที่การสืบพันธุ์แบบ sexual จะเกิดขึ้นเมื่อเงื่อนไขแวดล้อมไม่เอื้ออำนวย เช่น เมื่ออาหารหรือออกซิเจนไม่เพียงพอ

บทบาททางนิเวศวิทยา:

แอคติโนฟิลเลียม มีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศน้ำจืดและน้ำเค็ม

  • เป็น “ผู้ควบคุมประชากร” (population control) ของแบคทีเรีย และจุลินทรีย์อื่นๆ

  • เป็นอาหารให้กับสัตว์น้ำขนาดใหญ่ เช่น ปลา

  • เป็นตัวบ่งชี้คุณภาพน้ำ (bioindicator) เนื่องจากความอ่อนไหวต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม

ตารางเปรียบเทียบแอคติโนฟิลเลียม กับ Ciliophora อื่นๆ:

ลักษณะ แอคติโนฟิลเลียม Stentor Vorticella
รูปร่าง มี “แขน” (rays) ยื่นออกมา กระบอกยาว กระบอกสั้น
ลักษณะการเคลื่อนที่ ยึดติดพื้นผิว และโบก “แขน” ว่ายน้ำได้ ว่ายน้ำได้
อาหาร แบคทีเรีย, อินฟิวเซรีย แบคทีเรีย, อินฟิวเซรีย แบคทีเรีย, อินฟิวเซรีย
ขนาด 10 - 50 ไมโครเมตร 50 - 200 ไมโครเมตร 50 - 150 ไมโครเมตร

แอคติโนฟิลเลียม อาจดูเป็นสัตว์เซลล์เดียวที่ธรรมดา แต่ความจริงแล้วมันก็มีความซับซ้อนและน่าอัศจรรย์ไม่น้อยเลยทีเดียว การศึกษาเกี่ยวกับสัตว์ชนิดนี้ทำให้เราได้เห็นถึงความหลากหลายและความแปลกประหลาดของโลกจุลินทรีย์!